Identiteitsverandering

Dat de fusie van 1993 een identiteitsverandering voor ’t Spieck op gang heeft gebracht, verbaast niet. Tijdens de diplomauitreiking van 2 juli 1993 werd door het docentenkoor het afscheidslied ‘Herinnering’ gezongen. De eerste twee regels van het derde vers kwamen die avond merkbaar moeilijker dan in eerdere jaren uit de kelen:

’t Sentiment dat gaat in de kast, beste mensen: het is voorbij ........!

Per 1 augustus 1994 kreeg ook Onstwedde een havo-/atheneum-onderbouw. Een prachtige en al heel snel succesvolle uitbreiding van de mogelijkheden van de Westerwoldse plattelandsschool. Maar de positieve koers bleek echter niet lang houdbaar.

In 1995 werd de zogenaamde Lumpsum-regeling ingevoerd, een regeling door het Ministerie van Onderwijs ontwikkeld, om scholen meer vrijheid (deregulering en autonomie-vergroting) te geven in de besteding van de overheidsfinanciering.

De eerste periode van het cursusjaar 1996/’97 begon voor de jubilerende locatie Onstwedde van het Comenius College zorgelijk. Het leerlingental was enigszins onverwacht gedaald naar 148 en rector Lieftink stuurde al snel een waarschuwende brief, dat 120 leerlingen de opheffingsnorm was voor nevenvestigingen. Locatie Onstwedde kwam zodoende onder druk te staan.

Bovendien zouden zowel directeur Jan-Dirk de Boer als adjunct-directeur Albert Nieuwenweg aan het einde van het cursusjaar met prépensioen gaan. Beiden hadden vanaf 1971 de Onstwedder V.O.-kar als ‘voermanskoppel’ getrokken en een opvolger zou, gelet op de continuïteit, eigenlijk in het bestaande team moeten worden gevonden. Maar was er wel een geschikt vervanger?

Tegelijkertijd diende zich de feestelijke 75^e verjaardag van de school aan. Tijdens de viering van dat jubileum op 9 oktober werd van Onstwedder zijde niet onder stoelen of banken gestoken, dat de fusie met het Comenius College de school enkele jaren eerder gered had. ‘Zonder Comenius zouden we nu geen jubileum hebben. Zo simpel ligt ‘t’, verwoordde bestuursvoorzitter Gerrit Scheper.

Het belang van identiteit en de strijd die daar uit voort kon komen, sprak ook uit de woorden van de toenmalige rector Dick Lieftink. Hij noemde het ‘(…)een slechte zaak, dat de christelijke tak van Comenius vanuit niet-conventionele hoek telkens onder vuur ligt. Vanuit de locatie Onstwedde wordt een grote bijdrage geleverd aan met name de levensbeschouwelijke activiteiten van alle Comenius-vestigingen.’ Het beroep dat Ubbo Emmius bij de Raad van State had ingesteld tegen tegen het inlijven van een christelijke school in een openbare scholengemeenschap werd zodoende ernstig betreurd.

Medio 1997 nam Hielke Sybesma het directiestokje over. Maar, de zorgen waren op dat moment nog niet verdwenen. Begin januari 1998 riepen de gezamenlijke Onderwijsbonden opnieuw op tot staking. Vanuit de Utrechtse Jaarbeurshallen vond een massaal protest plaats tegen de groeiende werkdruk onder het lesgevende personeel en de manier waarop er aan de cao-randvoorwaarden werd voldaan. ‘Laat leraren niet opbranden’ zo kopte het Algemeen Dagblad eind januari.

De landelijke protesten vormden binnen Comenius de aanleiding tot een schisma tussen locatiepersoneel en koepeldirectie. Vanuit het personeel werd een brief opgesteld aan de voorzitter van de Bestuurscommissie waarin de zorgen over het beleid van de afgelopen jaren kenbaar werden gemaakt.  

De volgende anekdote van docent geschiedenis en Duits, Klaas Meijer geeft duidelijk weer hoe die spanningen tot uiting kwamen:

MATJE
Docent Klaas Meijer moet als opsteller van de brief bij Dick Lieftink verantwoording komen afleggen. Hij loopt daarvoor niet weg, integendeel. Hij krijgt van directeur Sybesma en z’n collega’s vrij mandaat en hij gaat.
Vooraf koopt hij echter voor ƒ 1,95 een kleine deurmat bij Leen Bakker ……… Met een rode en een zwarte viltstift schrijft hij er in vette letters op ‘MATJE’, stopt ‘m in een nieuw reclametasje van de onlangs in gebruik genomen Duitse lesmethode ‘Neue Kontakte’ en zoekt Dick Lieftink op.
Die staat al in de deuropening van z’n directiekamer op hem te wachten. ‘Koffie ?’ klinkt de hartelijke uitnodiging. ‘Jawel, maar ho even. Heb ik dit ding ook nodig ?’ Klaas rolt het deurmatje uit z’n tasje en laat ‘m aan Lieftink zien. Die lacht wat en zegt voorzichtig: ‘Eh, nee dat zou ik niet denken ?’ ‘Oké, schenk dan de koffie maar in !’

Er ontstaat al heel snel een pittig gesprek. In het deel waarin de hardste noten gekraakt worden, breekt Lieftink ongelukkigerwijs een (metalen) lepeltje waarmee hij een beetje aan het spelen was. Als hij even later een tweede exemplaar doormidden laat gaan, reageert zijn opponent ad-rem: ‘Ik heb 2 jaar bij de Koninklijke Luchtmacht gediend en daar gold bij het tweede gebroken lepeltje onherroepelijk ‘Rekening man !’
Het gesprek wordt vrij snel daarna beëindigd. ’t Werd niet vervelender, maar leverde ook geen nieuwe gezichtspunten meer op.

Bij het afscheid vraagt Lieftink: ‘Wat wilde je nou met eh … dat ding ?’, wijzend op het matje. Klaas is kort en krachtig in zijn antwoord: ‘Je dacht toch niet, dat ik als schrijver van een brief namens alle Onstwedder collega’s, en in het belang van heel Comenius, als eenling-zondebok bij jou op het matje wilde komen ?’ ‘Nee, dat bedoel ik niet. Dat heb ik wel gesnap’”, reageert Lieftink. ‘Maar waarom staat er nou MA in het rood en TJE in het zwart?’

‘Oooooh, bedoel je dat. Nou dat is heel simpel, hoor. Dat matje heeft ƒ 1,95 gekost en ik heb er altijd erg aan gehecht om niet voor de flauwekul ergens in te investeren. Als ik thuis ben schrijf ik vóór MA, ook in het rood, SYBES. En dan krijgt onze directeur ‘m van mij cadeau. En als er dan leerlingen écht stout zijn geweest, dan mogen die bij hem op het SYBESMA-TJE komen …….. Dag Dick.’
Dick Lieftink bleef met opengezakte mond achter.

In de daaropvolgende jaren ontving locatie Onstwedde vele collega’s die op andere locaties hun plek niet vonden. Dat versterkte de onderlinge saamhorigheid in Onstwedde, maar ook de onafhankelijkheid ten opzichte van de koepel ‘Comenius’.