Malmedy Zomerkamp

Al 50 jaar wordt voor de leerlingen van Ubbo Emmius in Stadskanaal in de zomervakantie een kamp georganiseerd bij Malmédy in de Belgische Ardennen. Aan de hand van het verhaal van J.J. Sloff opgetekend door W.H. van der Ploeg (1994) duiken we terug in de tijd naar 1950–1960, de periode waarin het kamp is ontstaan.

Voor het ontstaan van de kampen moeten we terug naar de zestiger jaren. Stadskanaal had nog overwegend zijn oude veenkoloniale karakter. Van Plan ter Maars was de eerste fase voltooid. De Philipsfabriek breidde zich uit en nieuwe bedrijven werden gevestigd op de industrieterreinen. De arbeiders werden dagelijks gehaald uit, en teruggebracht naar de dorpen ver in Groningen en Drenthe. Eén van de Ubbo Leerlingen woonde in 1966 in een boerderij waar nu de Borgenbuurt is. De boerderij had geen aansluiting op elektriciteit- water- en gasleiding. Zij was beslist niet de enige op school, die bij petroleum- of butagas - licht het huiswerk maakte. Veel leerlingen waren nog nooit verder gekomen dan Groningen, Emmen of Assen. De televisie was nog geen gemeengoed en liet nog niet zoveel van de wereld zien als nu het geval is.

Het was in die tijd dat bij Jan Sloff (docent wiskunde docent op Ubbo Emmius) en zijn vrouw Wil Sloff het idee ontstond om Ubbo-leerlingen de gelegenheid te bieden meer van de wereld te ontdekken. Met een sportieve groep van zes leerlingen vertrokken Jan Sloff en zijn vrouw Wil Sloff in 1956 op de fiets naar de Ardennen. Een pittige tocht die na een nog pittiger finaleklim naar het hoogste punt van België eindigde met een overnachting in de oude jeugdherberg aan de rand van de Haute Fagne. De volgende dag daalde men af naar het dal van de Warche. De eerste kennismaking met de beek, Camping du Moulin en het eerste kampterrein. Een weitje dat meer stroomopwaarts, voorbij de steengroeves, aan het beekje de Warche gelegen was. 

Dit was de eerste tocht met Ubbo leerlingen en de eerste kennismaking met het gebied, maar nog niet het eerste ‘Malmédy-kamp’. 

Voor het ontstaan van iets nieuws heb je vaak meer ingrediënten nodig.
Een aanleiding, personen en ideeën die op de juiste tijd en plaats bij elkaar komen.
En zo ook voor kamp Malmédy.
* De aanleiding: in 1966 werd Ubbo verbouwd en moest de school in de zomerperiode noodgedwongen langer dicht. 
* De gelegenheid: Jan en Wil Sloff waren betrokken bij het kampwerk van de Hervormde jeugdraad. Zij hadden het kampterrein in Malmédy al bij hen geïntroduceerd en er werden voor deze jeugdraad al kampen op het terrein in Malmédy georganiseerd. Het terrein met tenten was voorhanden. 
* De personen: op Ubbo Emmius was een enthousiaste, betrokken, bevriende groep docenten die buiten de reguliere lesuren heel actief was.

Het is natuurlijk niet meer te achterhalen hoe in die groep het idee precies ontstaan is, maar het zou op een zonnig mei-middag geweest kunnen zijn dat dhr. Sloff en dhr. Top (schooldecaan op Ubbo Emmius en buurman van dhr. Sloff) samen in hun achtertuin aan de Burgemeester van Sevenhovenstraat zaten en het probleem van de lange schoolvakantie bespraken, waarbij dhr. Top na een korte stilte opperde: ‘maar waarom gaan we niet een week met de leerlingen naar het kamp in Malmédy?’

En zo vertrok op zaterdagmorgen om vijf uur een bus met 48 leerlingen onder begeleiding van de heer Rosman, dhr. en mw. Top en dhr. en mw. Sloff. De twee dames kookten voor de hele groep. Enige collega's in Stadskanaal verklaarden de docenten voor gek. Zij voorspelden dat ze dit eens, maar nooit meer zouden doen.

Het kamp begon met schitterend weer. Op zondag moesten al veel verbrande ruggen, armen en benen met slaolie worden behandeld, want de hoeveelheid zonnecrème was te gering. Zondagmiddag, tijdens een lange wandeling brak een donderbui los. Niemand had regenkleding bij zich en ze kwamen doorweekt thuis. 's Avonds werden kleding en schoenen gedroogd bij het kampvuur. Tijdens de stortbuien veranderde de beek waarin ze zich moesten wassen in een grauwgele modderstroom, die grote keien en boomstammen meevoerde. Het kampterrein werd een moddervlakte waarin knuppelwegen moesten worden aangelegd. En elke avond was het in de grote tent feest met zang, toneel en spelletjes. Ondanks de regen gingen overdag de wandeltochten langs de beken, over de bergen en door de moerassen door. De problemen die daarbij moesten worden overwonnen, maakten dat men elkaar en zichzelf beter leerde kennen en waarderen.
Ook waren er momenten van bezinning, zoals de kampdienst op zondagmorgen en elke dag een dagsluiting. Er ontstonden blijvende relaties. Het eerst kamp leverde het paar Mina-Jitze op, die later zijn getrouwd. In de loop van de jaren heeft een aantal anderen hen gevolgd.

Malmédy bleek een succes. Na het eerste jaar was het vanzelfsprekend dat er in 1967 weer een kamp zou zijn en vele jaren volgden (in 2016 bestond het kamp 50 jaar).
Naast dhr. Sloff en dhr. Top raakten in die jaren ook andere docenten enthousiast.
Dhr. Rosman, dhr. Bult en partner, dhr. Blok, dhr. Van der Burg en Chris Geerts en partner.
Chris Geerts was docent scheikunde en bleef vele jaren betrokken bij de kampen. Hij werd vooral bekend om de theatrale wijze waarop hij blaren behandelde, maar ook zijn kennis van de natuur en het vertolken van gedichten bij het kampvuur. Van ‘Jantje zag eens pruimen hangen’ tot ‘Oote Boe’. De dames Sloff en Geerts zwaaiden de scepter in de keuken.
Aan leiding was nooit een gebrek. Naast de docenten die meegingen, was er een schare van oud-deelnemers die vervolgens in de leiding kwamen.

Het recept van Kamp Malmédy is na al die jaren veelal hetzelfde gebleven. Van oorsprong kent het kamp een bepaalde soberheid en gebrek aan comfort. Houten bankjes, lange wandelingen, wassen in het koude water van de beek, de primitieve wc’s, natte laarzen drogen bij het kampvuur en de eenvoudige maaltijden. Luchtbedden bestonden in die tijd nog niet. Er werd geslapen op jute matrasjes die gevuld werden met stro van de lokale boer. En wandelen gebeurde op simpele laarzen. De soberheid past aan de ene kant bij die tijd, maar vind ook zijn oorsprong vanuit de soberheid van de Nederlandse jeugdbeweging.

Daarnaast werden (en worden) de deelnamekosten bewust laag gehouden om iedereen een kans te geven om met het kamp mee te kunnen gaan en meer van de wereld te kunnen zien. Niet alleen de wereld te verkennen, maar ook hun eigen mogelijkheden te ontdekken. 

Hermien Sloff - zie ook www.malmedy.nl

Foto 1: 1956, v.l.n.r. Hans Reder, Hans Dirk van Hoogstraten, Johan Maarsingh, Riens Boiten, Wil Sloff, Jan Sloff. Gemaakt door Dick de Vries.

Foto 2: 1956, Jan Sloff maant Hans Dirk van Hoogstraten om wakker te worden: 'Ontwaakt!'. Gemaakt door Dick de Vries.

Foto 3: 1957, geheel links: Dick de Vries.

Foto 4: 1957

Foto 5: 1966 bij de Warche, meisje op schoot is Marieke Top

Foto 6: 1966 brood bakken

Foto 7: 1966, v.l.n.r. Jan Blok, Karl Rosman, Jan Sloff

Foto 8: 1967 corvée

Foto 9: 1967 corvée

Foto 10: 1967 haar knippen

Foto 11: 1967 in de tent

Foto 12: 1968

Foto 13: 1968

Foto 14: 1968 Chris Geerts

Foto 15: 1968 of 1969

Foto 16: 1965-1970 links mw. en dhr. Bult, Wil en Jan Sloff

Foto 17: 1965-1970 slaaptenten