Na de bevrijding werd het schoolleven langzaamaan weer opgepakt. De leerlingen van de examenklassen raakten zwaar teleurgesteld. Zij hadden zo zich zo goed en kwaad als het ging voorbereid op hun eindexamen: de lessen van deze klassen ging voor alle andere door en er werd thuis hard gestudeerd. Toch werd er landelijk besloten dat de leerlingen zonder examen te doen hun diploma in ontvangst kregen.

Renny Wadman-Smook vertelt hoe ingrijpend dit voor haar klas was. Het diploma kregen ze zo maar toegeschoven. En plots was de schooltijd voorbij. Daar werd de klas weemoedig van. Ze hadden veel meegemaakt in de oorlogsjaren en ook vrienden uit de groep waar ze altijd mee fietsten verloren...

De overgang naar een nieuwe periode wordt ook duidelijk zichtbaar door de directiewissel. Er moest een nieuwe directeur komen. Natuurlijk solliciteerde Rahms ook, hij had immers de taken waargenomen in de afwezigheid van Lantermans.

Wat was Rahms voor man? Hij werd door leerlingen gewaardeerd, maar week sterk af van de 'norm', zo blijkt uit een tweetal verhalen over hem:

Meneer Rahms

Meneer Rahms was leraar aan de hbs. Maar hij was ook, wat je noemt, een apar­te! Rahms was een zelfstandig karakter, dat zich niet zo­veel aantrok van wat de mensen om hem heen zeiden. O ja, hij was gereformeerd. Maar wat dat betreft stond hij niet in zo’n hoog aan­zien bij mijn ouders. Hoewel je het alleen maar van hervormden placht te zeggen, hij was een gerefor­meerde op wieltjes. Desondanks mochten wij best naar hem toe! Tussen haken: Ik denk dat dat ken­merkend voor mijn ouders was. Je hoeft het niet altijd met iemand eens te zijn, sterker zelfs, je kunt bepaal­de dingen in iemand afkeuren, dat wil nog niet zeggen dat je hem of haar daarom links moet laten liggen.

                Heerlijk eigenlijk om dat te kunnen zeggen van je ouders! Nog zo’n voor­beeld was dat mijn vader eens tegen zijn Roomse ach­terbuurman zei. (Zou­den ze het met een hoofdletter heb­ben geschreven? In elk geval spraken ze niet over Ka­tholieke of Rooms-katholieke – nee het was gewoon Roomse!) Terwijl ze in hun tuintjes ston­den te praten hoorde ik mijn vader zeggen: Man, we zijn bij verschil­lende kerken en ik ben het ook abso­luut niet eens met wat jullie kerk leert, maar toch denk ik dat we mekaar in de hemel wel zullen tegenko­men. Ook dat was, net als bij meneer Rahms, een vorm van zelfstandig – los van de kerk – dur­ven den­ken.

                Hoe dan ook, meneer Rahms had een tuin achter zijn huis. Niet zomaar een tuin, nee een verwilderde tuin. Deed hij er dan niets in? O, zeker wel. Hij was een tui­nier in hart en nieren. Alleen harkte hij zijn grint niet iedere zater­dag, zoals dat hoort voor de zondag. En hij had ook geen perkjes, die zwar­te grond laten zien om­dat alle onkruid eruit gewied is. Nee, hij had een tuin waarin hij – vast wel gecon­troleerd, zeg ik nu! – de natuur zijn werk liet doen. Prachtige bloemenweelde dus. En hij wist ervan te vertellen. Als ik ge­boren was met een goed geheugen zou ik nu nog kunnen navertellen wel­ke namen hij aan ‘ieder zijner planten’ gaf.

                Ik kon in die tijd (welke eigenlijk?) de k niet goed zeggen. Wel, Meneer Rahms wist daar wat op: De kip kakelt en de haan ku­kelekuut. Helaas, dat werd met mijn spraakgebrek: De tip tatelt en de haan tuteletuut. Om nooit te vergeten!

Mijn afwijking is later (hoeveel later?) verholpen door spraak­lessen, waar­door ik ‘normaal’ kon worden.

Uit: Ik ben 80 – Korte verhalen van Bert Willering (Assen 2016).