Textielhandelaar in hart en nieren

Grietinus Zwartsenberg (1889-1980) was de jongste zoon uit een gezin van negen kinderen. Vader Zwartsenberg was een textielhandelaar uit Sauwerd. Grietinus leerde het vak van zijn vader. In 1912 trok hij in navolging van zijn broers naar Stadskanaal, waar hij in 1916 een grote textielzaak op de hoek van de Handelsstraat en de Barkelastraat liet bouwen. De zaak was een begrip in Stadskanaal en draaide goed. De zaak werd oorspronkelijk opgericht door Grietinus en twee van zijn broers.Grietinus ging in de mode, Piet en Wessel gingen in de manufacturen. Die laatste twee hadden een werknemer Willem Oving die later voor zich zelf zou beginnen met een modezaak

Een grote tegenslag was de brand in 1948, waardoor zijn zaak in de as gelegd werd. Een week na de brand werd bekend dat het vuur was aangestoken. De dader – een jongeman – had ‘een leren jas en een paar costumes’ gestolen. Toen hij de buit te pakken had, werd hij bang ontdekt te worden en om dat te voorkomen, stichtte hij de brand.

De klandizie leed er gelukkig niet onder. In 1950 verrees op dezelfde plek een gloednieuwe, moderne zaak. Zwartsenbergs kledingzaak draaide goed tot 1965. Het accent kwam in die jaren steeds meer te liggen op dameskleding. In 1971 verhuisde zijn dameskledingzaak naar de Europalaan. Kort daarna sloot de zaak in Stadskanaal definitief. De vestiging in Groningen bestaat nog steeds.

Grietinus maakte zich sterk voor de ontwikkeling van het veenkoloniaal gebied. Behalve bij het tot stand komen van de christelijke hbs was hij betrokken bij de oprichting van het Refaja Ziekenhuis in 1968.

Evenals ds. Heida was hij een sterke persoonlijkheid, die zich niet gauw van de wijs liet brengen. Streekhistoricus Jaap Meijering karakteriseert hem als ‘koopman, diplomaat, wereldburger, Grunneger’.

Zijn kleinzoon Tino vertelt het volgende verhaal over hem:

‘Toen ik een jaar of tien was, zat ik voor de zaak te vissen met een vriendje. Opeens schiet er een auto rákelings langs ons, het kanaal in. Mijn vriendje en ik zaten elkaar nog met open monden aan te kijken, toen enkele seconden laten een bolhoed aan de oppervlakte verscheen. Even later kwam die bolhoed langzaam omhoog en dreef richting waterkant. Weer een paar seconden later verscheen onder de bolhoed opa. Hij zei, de rust zelve: “Tino, ga jij eens vragen of ik papa zijn auto mag lenen. Ik heb een afspraak met een klant. Daar kan ik zo niet naartoe. Ik moet even douchen, dus ik ben al laat.” Twintig minuten later vertrok opa onberispelijk naar zijn afspraak.’

‘Opa was altijd weg,’ zo vertelt Tino. Ook zijn dochter Annie verhaalt over zijn grote betrokkenheid en drukke bestaan tijdens zijn tachtigjarige verjaardag in 1969:

‘Vader je moest altijd heel hard werken

en je was toch altijd blij.

Overdag en ook nog ’s avonds,

kerk en school en maatschappij

Vader en ik moet vaak denken

aan ons oude Stadskanaal.

Alles wat mijn vader wenste

staat er nu wel allemaal.

Vader als ik nu zou kijken

hoe het is in Stadskanaal,

zie ik nieuwe gebouwen prijken,

ken ze niet meer allemaal.

Vader en zelfs als je ziek bent,

hoef je niet maar naar de stad.

Stadskanaal het heeft een ziekenhuis,

wat een wonder vind ik dat.’

Tot in lengte van dagen was Grietinus secretaris van het schoolbestuur van Ubbo Emmius, dat hem in 1971 een ere-bestuurslid maakte. Ook bleef hij jarenlang actief in de kerkenraad van de gereformeerde kerk.