Mijn overgrootvader en ik...

Mijn overgrootvader is dominee Heida, een van de oprichters van de Ubbo Emmius Scholengemeenschap. Mijn familie komt niet uit de streek, maar mijn vader is er door zijn werk tijdelijk weer teruggekomen. En zo ben ik grotendeels in de omgeving van en in Stadskanaal opgegroeid en heb ik mijn middelbare schooltijd, net als mijn broer, op het Ubbo Emmius Lyceum doorgebracht. De leden van ons gezin zijn in de loop van de tijd weer uit Stadskanaal vertrokken.

Ik was er trots op dat mijn overgrootvader op het bord in de hal van de school vermeld stond. Maar ja, geen klasgenoot die dat interessant vond natuurlijk. Zó niet interessant voor een puber, ook niet in de jaren ‘80 van de vorige eeuw. Maar het was meer dan trots. Het was ook iets van een verbondenheid met mijn familie, iets vertrouwds dat ik als achterkleindochter zijn school bezocht. Het was ook de school waar mijn oma nog een tijdje op heeft gezeten voordat het gezin weer naar Vlaardingen verhuisde. Wat zou hij ervan gevonden hebben? Ik heb het hem niet kunnen vragen, want onze levens hebben elkaar niet gekruist.

Mijn overgrootvader Homme Jeip Heida is geboren in Friesland als enige zoon in een boerengezin. Gezien het tijdsgewricht moeten ze er wel wat voor over hebben gehad om hem te laten studeren in Kampen. Hij is verspreid over Nederland dominee geweest (Leek, Yerseke en Halfweg) voordat hij naar Stadskanaal kwam met vrouw, zoon en vijf dochters, waaronder mijn oma. In Stadskanaal werden nog twee dochters geboren.

Mijn oma heeft van haar zesde tot haar veertiende in Stadskanaal gewoond. Via haar ken ik eigenlijk alleen het verhaal dat, om haar vader naar Stadskanaal te laten verhuizen, er in Stadskanaal een kopie van het huis in Halfweg als pastorie gebouwd is. De kopie was alleen wel een flinke maat kleiner en ze mopperde dan ook altijd wat over 'donker en koud'. Voor mij is het weer bijzonder dat wij regelmatig naar de betreffende kerk gingen (de Poststraatkerk). En tijdens mijn 'tienerjaren’ was ik kind aan huis in de jeugdsoos 'de Beune' die gevestigd was in de pastorie van mijn overgrootvader. De pastorie is helaas, ook ergens in die tijd, afgebroken.

Ik heb uit gesprekken met mijn vader en tante een beeld proberen te krijgen van mijn overgrootvader. Waarom is hij naar Stadskanaal gegaan? Volgens mijn vader zou het iets te maken kunnen hebben met zijn voorouders die enkele eeuwen ervoor als schipper vanwege hun geloof waren gevlucht uit de Bohemen-Moravië (=Tsjechië). Het water in Stadskanaal zou dan de aantrekkingskracht zijn geweest. Een mooi verhaal, maar of het waar is, is natuurlijk niet meer te achterhalen...

Wat voor iemand was mijn overgrootvader? Hij wordt in een boekje over de geschiedenis van de gereformeerde kerk in Stadskanaal een 'militante' dominee genoemd. Hij was slim, actief, strijdvaardig en strategisch. Een goede regelaar en organisator. Maar ook niet erg populair. Het was een doorzetter, die zich eigenwijs en dominant vastbeet in dingen. Hij ging onafhankelijk zijn eigen gang. Hij was niet aimabel en niet tactisch. Hij was overtuigd van het christendom en het belang van het verbreiden ervan. Meer een idealist dan iemand die vanuit eigen belang werkte. Met dit karakter heeft hij wel veel dingen voor elkaar gekregen of wellicht 'erdoor gedrukt'. De christelijke hbs zou hij bijvoorbeeld mede tot stand hebben gebracht door in te spelen op het geweten van mensen die winst hadden behaald uit de Eerste Wereldoorlog. En dat was niet het enige dat hij voor elkaar kreeg. Naast de school heeft hij in Stadskanaal-Noord een kerk en school opgericht en buiten Stadskanaal aan de basis gestaan van schippersinternaten.

Over zijn rol in de totstandkoming van de school ben ik binnen de familie geen aanvullende informatie tegengekomen dan al op andere plekken is beschreven over het ontstaan van de school. Gezien de beschrijving van zijn karakter eerder in dit stuk kan ik me wel iets voorstellen over slimme, strategische en koppige vasthoudendheid die vast bijgedragen heeft aan het resultaat...

Ten slotte, mooi om op deze manier zelf ook eens nader kennis te maken met mijn overgrootvader. En vooral bijzonder om allerlei trekjes van hem terug te zien in zijn nageslacht. Je kunt je voorstellen dat het doorgeven van dit eigenwijze, vasthoudende en enigszins van tact gespeende karakter niet altijd heeft geleid tot de meest meegaande types, maar saai is mijn familie in ieder geval niet. 

Corrian Meima, oud-leerling en achterkleindochter van ds. Heida.